Somatoform bozukluklar yapılan tüm tıbbi girişimlere rağmen bir açıklama getirilemeyen fiziksel semptomlarla giden bir grup hastalığın genel ismidir.
Bu fiziksel semptomlar bulantı , ağrı, baş dönmesi gibi özgül olmayan ya da uyuşma, yanma gibi nörolojik kaynaklı olabileceğini düşündürten belirtiler bazen ise hipokondriasis(hastalık hastalığı) de olduğu gibi belirtilere yoğunlaşmış artmış zihinsel çabalar ile ilgilidir.
Bozukluk olarak tanımlanabilmesi için hastaya belirgin bir sıkıntı vermesi ile birlikte sosyal ve mesleki işlevselliğini bozuyor olması gereklidir.
Sıkça düşülen bir hata hastaların bu semptomları örneğin şiddetli bir ağrıyı bilerek ortaya çıkardığı, isterse dur durabileceği hatta semptomları olmadığı halde varmış gibi yaptığı şeklindeki yaklaşımdır. Somatoform bozukluğun semptomları hastanın kontrolü altında değildir ve bilinçli bir amaç için ortaya çıkarılmamaktadır.
Tıbbi bir hastalığa yol açabilen psikolojik nedenlerin bulunduğu, ülser, hipertansiyon ,dermatit gibi hastalıklardan yapılan tetkiklerde kanıtlanabilir bir bulgu olmaması ile ayrılır.
Sağlık kuruluşlarına başvuran hastaların % 5 – %10 unun somatoform bozukluk olduğu belirtilmektedir. Tetkiklerde bir patoloji saptanamaması ve tatmin edici bir tedavi düzenlenememesi nedeniyle genellikle sayısız kez hekime başvururlar. Şikayetlerinin psikoloji ile ilişkilendirilmesine tepki gösterirler ve psikiyatrik tedavi için başvuruları diğer hastalara göre çok daha geç olur.
Dikkat çeken bir başka özellik aynı belirtiyi fiziksel kanıtlanabilir bir nedenden dolayı gösteren kişilere göre 2-3 kat daha sık sağlık kurumlarına başvururlar ki bu da aslında sorunun psikolojik bileşenlerinin bulunmasının bir göstergesidir.
Bu grup içerisinde yer alan başlıca bozukluklar şunlardır.
SOMATİZASYON BOZUKLUĞU: Kriterleri oldukça net tanımlanmıştır.
30 yaşından önce başlamalı, dört ayrı yer veya işlevle ilgili ağrı(baş,karın sırt, kollar bacaklar cinsel organlar vs.) , iki sindirim sistemi belirtisi(bulantı, şişkinlik, ishal kusma vs.),bir cinsel yakınma(isteksizlik,ereksiyon sorunu, menstrual düzensizlik vs.), bir psödonorolojik semptom(uyuşma, kas güçsüzlüğü, baş dönmesi, denge bozukluğu,çift görme, yutma zorluğu vs) olmalıdır.
FARKLILAŞMAMIŞ SOMATOFORM BOZUKLUK: Yukarıda sayılan belirtiler yada yorgunluk, iştahsızlık, gibi daha hafif belirtilerin bir veya birden fazlasının 6 ay dan uzun bir süredir varolduğu durumlardır.
KONVERSİYON BOZUKLUĞU: Ortaya çıkan semptomların istemli motor ve ya duyu işlevlerini etkilemesi yani nörolojik semptomlar olması (uyuşma, çift görme, bayılma, kas güçsüzlüğü, felç benzeri durumlar vs.) bu hastalık için tipiktir.
AĞRI BOZUKLUĞU: Başlıca semptomun bir ya da birden fazla bölgede görülen ağrı olması diğer somatoform bozukluklardan farkıdır.
HİPOKONDRİAZİS: Popüler diğer ismi hastalık hastalığıdır. Kişinin vücut işleyiş ya da semptomlarını yanlış yorumlayarak ciddi bir hastalığının oluşacağı korkusu ve ya oluşmuş olduğu düşüncesini 6 aydan uzun bir süredir taşıyor olması durumudur.
TEDAVİ
Hastaların altta yatan duygularını dışa vurmalarına, semptomlarıyla başa çıkmalarına ve duygularını göstermeleri için daha sağlıklı yöntemler geliştirmelerine yönelik psikoterapötik yaklaşımlar başlıca tedavi yöntemidir.
